Een nieuwe route; de weg van reflex integratie

Je bent 6 jaar en leert schrijven, lezen en rekenen. Je doet zo goed mogelijk je best.

Maar je lijf heeft onrust. Je houdt van bewegen. Sommige mensen noemen je all- over the place. Je bent gevoelig, proeft haarfijn sferen en de verborgen- agenda’s van anderen. Niet iedereen in je omgeving is in staat om dit op te merken. Maar degene die op dezelfde golflengte zitten als jij, zien hoeveel je te verwerken krijgt.

Je lichaam kan zich ogenschijnlijk motorisch goed redden. Je hebt geleerd snel te schakelen en te compenseren. Zo dat het bijna niet op valt. Maar het kost jouw extra kracht en energie.

Wanneer je ’s avonds in bed ligt is het nog lang onrustig in je hoofd voordat je eindelijk in slaap valt.

Wanneer ik je zou vragen om rustig naar je tenen te kijken en dan langzaam naar het plafond verraadt jouw reactie aan mij hoeveel moeite het je kost om in het dagelijks leven fysiek en/ of emotioneel je balans te houden. Hoeveel moeite het je lichaam kost om “gewoon” op een stoel te moeten zitten. En dan heb ik nog niet eens over wanneer je je nek moet draaien of op en neer te bewegen, om bijvoorbeeld naar je leerkracht te kijken, om naar je werk te kijken, om te schrijven, om te lezen, te luisteren en te zien.. en je dan moet je je nog concentreren op de instructie of je taak.

 

Op dit punt heb ik nu al meer dan 10 kinderen in mijn hoofd die in het afgelopen jaar mijn praktijk hebben bezocht.. En jij? Is dit herkenbaar voor jouw als ouder of als leerkracht?

 

Compensaties

De wijze van uiting kan vervolgens verschillen. Adem vasthouden, clownesk of vermijdend gedrag, of wenselijk gedrag ten koste van het kind zelf..

Spieren die zich aanspannen met veel meer kracht dan de effectieve 10-15%. Met bij-bewegingen en/ of in snelheid. In het hoofd zitten, omdat voelen ooit te heftig was. Van diepe druk houden met een verzwaringsdeken of juist helemaal geen aanraking kunnen velen. Bedplassen en/ of frustraties.. Allemaal vormen van compensaties. Soms erg opvallend, soms goed gemaskeerd.

Bij veel van deze kinderen is er een verband te vinden rondom de zwangerschap, geboorte of vroege ontwikkeling. Niet zo gek, de signalen zijn slechts enkele compensaties van reflexen die niet geïntegreerd zijn en vaak vanuit de overlevingsmodus functioneren.

 

De functie van reflexen

Reflexen die een belangrijke functie hebben ter bescherming van ons lichaam, maar ook voor onze houding en motoriek. Reflexen zijn geautomatiseerde bewegingspatronen, die aangestuurd worden vanuit de hersenstam, zodat we direct kunnen handelen. Reflexen die al in het eerste trimester van de zwangerschap ontstaan.

Reflexen die zorgen voor alle bewegingen tijdens de zwangerschap en vooral het geboorteproces en alles wat je voor, tijdens en de periode daarna nodig hebt. Zodat je kunt (over) leven en ontwikkelen.

Het verloop van de zwangerschap, jouw geboorteproces en je vroege ontwikkeling zijn belangrijk voor de ontwikkeling van je reflexen en daarmee een fundament voor het functioneren daarna..

Wanneer alles volgens “het boekje” zou verlopen, of liever zoals de natuur het bedoeld heeft, maak je een ontwikkeling door, waarin elke fase, elke mijlpaal een functie heeft en je daarmee het fundament legt voor de volgende stap.

In de ideale omstandigheden waarin er ruime bewegingsvrijheid is tijdens de onbezorgde voldragen zwangerschap, alle bewegingen tijdens de geboorte die zonder ingrijpen niet te lang of te kort duren, een goede start en een soepele ontwikkeling waarin je alle fases rustig doorloopt. Dan kunnen reflexen, de geautomatiseerde bewegingspatronen van ons lichaam zich optimaal ontwikkelen. En kunnen we de draai maken tijdens de geboorte, leren we als kleine baby oprichten, rollen naar 2 kanten, zelfstandig tot zit komen (zonder dat we eerst al gezeten hebben zonder dat we dat zelfstandig hebben geleerd) en leren we vervolgens kruipen, lopen enz. Tegen de tijd dat we leren lezen, schrijven en rekenen hebben we een goed automatiseert systeem in ons lichaam dat verbonden is met onze zintuigen, hersenen, lichaamsbewust zijn, en we ons ruimtelijk hebben kunnen ontwikkelen.

Maar ja, die ideale of nou ja, zo optimaal mogelijke omstandigheden, dat is niet voor iedereen weggelegd. Iedereen maakt op een gegeven moment iets mee in zijn leven, in meer of mindere mate, al jong of wat ouder. Daarin spelen de reflexen ook een belangrijke rol.

Reflexen hebben een belangrijke beschermingsfunctie. Ze zorgen ervoor dat je dat doet wat nodig is om bij stress en gevaar dat te doen, wat nodig is om je zo goed veilig en ongeschonden mogelijk door de situatie heen te helpen.

De eerste reflexen die zorgen voor je freeze, flight en fright ontstaan dan ook al heel vroeg in de zwangerschap. Een ander bekend reflex zorgt er bijvoorbeeld voor, dat als je struikelt, je handen naar voren en open gaan. Je zou dan met de juiste schokabsorptie in je ellebogen, jezelf moeten kunnen opvangen. Vervolgens kun je wanneer de schade en schrik niet erg is, weer snel opstaan en je weg vervolgen. Je reflexen hebben hun taak volbracht, ze zijn direct in overlevingsmodus gegaan en kunnen daarna weer in de “reguliere modus”. Wanneer de verwondingen of de schrik erger zijn blijven de reflexen langer in de overlevingsmodus, maar toch zal ook dan je lichaam binnen enkele uren weer regulier gaan functioneren. Wanneer de impact echter (bewust of onbewust) groter is (ongeacht wel of geen verwondingen) of wanneer je stressbestendigheid laag is of de incidenten zich stapelen, kan het zijn dat je lichaam langer in de overlevingsmodus blijft functioneren. Je lichaam kan dan moeite hebben om weer terug in de reguliere modus te komen.  Of het “alarm” in je lichaam blijft op de achtergrond nog zachtjes in werking. Dit kan zo “gewoon” worden voor je lichaam dat je compensaties, hoe inefficiënt ook, een onderdeel worden van jouw dagelijks functioneren.

Compensaties die extra energie aan je lichaam vragen. Hiermee doet je lichaam een extra beroep op vitaminen en spoorelementen. Belangrijke bouwstenen voor jouw functioneren. Vul je deze onvoldoende aan dan kun je tekorten krijgen. En welllicht had je al tekorten omdat je deze vanuit de zwangerschap of daarna al had. Wanneer je moeder in de zwangerschap bijvoorbeeld snurkte en/ of jezelf met open mond sliep/ slaapt kan dat de opname van vitaminen en spoorelementen al beïnvloeden. Je ademhaling kan daardoor ook invloed hebben op minder diep slapen en het minder goed kunnen afvoeren van neurologisch afval. Allemaal factoren die bijdragen aan een verminderde stressbestendigheid.  Tevens heeft dit invloed op concentratie, prikkelverwerking en hersenfuncties die belangrijk zijn bij het leren. En dit is slechts nog maar een deel van de puzzel. Want alles is met elkaar verbonden, zo zit de natuur in elkaar.

Nog even een metafoor ter illustratie.

Wanneer je van Breda naar Tilburg via Utrecht, Antwerpen of binnendoor via alle dorpen er tussen rijdt, je komt er wel. Maar het gaat ten kostte van tijd en/of energie. Zo ook wanneer je voertuig niet overeenkomt met het soort weg waarop je rijdt. Met een Porsche over een zandweg of je stept op de snelweg.

Maar het inmiddels jouw vertrouwde weg geworden en jouw meest veilige..

Nu zeggen je mag dat niet meer doen en je een kaart geven met hier Breda en daar Tilburg zonder verbinding, zonder details, kan (meer) angst opleveren. Dus dat doen we ook niet.

Samen gaan we de verkennen, de pijlers uitzetten, de verbindingen maken en op jouw tempo ontdekken. Eerst door hoog gras, dat vanzelf een zandpad wordt. En dan gaan we het samen herhalen, totdat je het ook op verschillende manieren als veilige en vertrouwde route gaat ervaren. Tot die tijd blijft jouw oude route gewoon nog beschikbaar. De kaart neem je mee naar huis om nog eens rustig te kunnen verwerken en oefenen. Je merkt dat de nieuwe route toch wel een heel fijne route is, waardoor je ruimte en energie overhoudt. Je hoeft niet meer met je lampje in het rood te rijden er is genoeg brandstof over.

Tot het moment of de dag dat je geen behoefte meer voelt om de oude route nog te nemen. “Dankjewel dat je me tot hier hebt gebracht, ik heb het nu niet meer nodig”, kun je dan zeggen. Vanuit liefde loslaten dus..

Je zandpad is een nieuwe snelweg geworden, dat vinden jouw hersenen fijn. Op naar nog vele fijne en veilige kilometers.

 

Inzicht, inspiratie en aan de slag

En zie je de kinderen uit de eerste beschrijving nog voor je?

Een nieuwe route in hun lichaam kan ze helpen om makkelijker te leren lezen, rekenen, schrijven, verwoorden, concentreren, verwerken, bewegen, hun talenten te ontdekken en te uiten en in hun kracht te gaan staan. Om op te groeien en de mooie mensen die ze zijn tot bloei te laten komen.

In mijn praktijk en in mijn trainingen geef ik ouders en professionals zoveel mogelijk inzichten, achtergronden en inspiratie mee om deze verbindingen te leggen.  Je krijgt tools om hier concreet mee aan de slag te gaan, zodat je kunt signaleren en handelen wanneer dat nodig is.